راه اندازی یک وب سایت اینترنتی می تواند شما را با اصطلاحات و مفاهیم مختلفی آشنا کند که در اولین برخورد می توانند کمی گیج کننده و گول زننده به نظر برسند و فکر کنید که با چیز مبهمی سر و کار دارید، اما اگر کمی روی آنها ریز شوید متوجه خواهید شد که اینطور نیست. در اینجا قرار است یکی از همین اصطلاحات را با هم مرور کنیم و به این سوال که سیستم مدیریت محتوا چیست و آیا برای کار ما مفید خواهد بود یا خیر صحبت کنیم.
مفهوم سیستم مدیریت محتوا چیست
در مورد اینکه مفهوم کلی سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت که سیستم های مدیریت محتوا یا همان CMS ها(Content Management Systems) سیستم هایی هستند که می توانند به شما هسته اصلی یک سایت اینترنتی را به صورت خام تحویل داده و شما با اعمال تغییرات ظاهری روی آنها می توانید آن را به سایتی که می خواهید تبدیل کنید. البته باید گفت کار به همین سادگی هم که گفته شد نیست و روندی خاص و نسبتا پیچیده دارد.
برای اینکه بتوانیم این مفهوم را به خوبی تشریح کنیم لازم است کمی به عقب تر بازگردیم و ببینیم که روند ساخت یک سایت اینترنتی چه طور بوده است و چه دوره هایی را طی کرده است. در اوایل عمومی شدن اینترنت و راه اندازی سایت های اینترنتی که تقریبا از دهه 80 میلادی آغاز شد، برای راه اندازی یک سایت اینترنتی لازم بود که برای هر صفحه به صورت مجزا کد نویسی انجام می گرفت و این کار دردسر های زیادی را داشت.
بعد از گذشت مدتی شرکت های بزرگ نرم افزاری به این نتیجه رسیدند که باید روشی خاص را برای خود استفاده کرده و با پیدا کردن یک الگوی خاص می توانند یک وبسایت را به صورت بهینه و ساده تری راه اندازی کنند و در واقع روش خود را به صورتی ثابت نگه دارند که خطاهایی که با آن مواجه می شوند به کمترین حد خود برسد.
این روش باعث شد که کم کم استاندارد هایی برای راه اندازی وب سایت ها ایجاد شود که به آنها فریم ورک گفته می شود. فریم ورک ها مجموعه ای از روش ها، ابزار ها و همینطور الگوهای طراحی و برنامه نویسی هستند که می توانند به شما کمک کنند یک وبسایت را با تمام امکانات و بدون خطا، در مدت زمانی معقول بسازید. این روش که روش خوبی هم به نظر می رسید کار خود را ادامه داد تا در نهایت در اوایل قرن بیست و یکم سیستم های مدیریت محتوا ظاهر شدند.
در این سیستم ها به جای اینکه روش کار به برنامه نویسان داده شود، یک هسته آماده که تمامی ویژگی های بک اند یک سایت را داشت و می توانست به صورت کامل به کاربران سرویس دهی کند، به صورت خام در اختیار برنامه نویسان قرار می گرفت تا بتوانند آن را با تغییراتی که لازم دارند به سایت مورد نظر خود تبدیل کنند. این کار توانست از اختراع دوباره و دوباره چرخ توسط برنامه نویس ها جلوگیری کند. به این صورت که برنامه نویس دیگر لازم نبود بیشتر وقت خود را صرف طراحی قسمت هایی از سایت بکند که در هر پروژه به صورت مشابه تکرار می شد. بلکه وقت خود را صرف ارتقای بخش هایی از سایت می کرد که نیاز بود طراحی بهتری داشته باشند.
از این رو اگر بخواهیم بگوییم که در توسعه وب و پیشرفت تکنولوژی نقش سیستم مدیریت محتوا چیست و چه کاری انجام می دهد باید گفت این سیستم ها باعث شدند که طراحی سایت های اینترنتی رشد چشمگیری داشته باشند و به نوعی لول طراحی سایت و استاندارد هایی که داشت را به شدت بالا برد.
در ادامه در مورد اینکه مزیت ها و همینطور ایرادات سیستم مدیریت محتوا چیست بیشتر صحبت خواهیم کرد.
مزایای سیستم مدیریت محتوا چیست
مطمئنا شما مقالات زیادی را دیده اید که در مورد این موضوع صحبت کرده اند که مزایای سیستم مدیریت محتوا چیست و لیست های بلند بالایی را در این خصوص ارائه کرده اند. اگر بخواهیم به صورت خلاصه و شسته رفته بگوییم مزیت سیستم مدیریت محتوا چیست به چنین مواردی می رسیم:
- از آنجا که طراحی سیستم های مدیریت محتوا به صورت رقابتی و حرفه ای انجام می شود، با استفاده از آن می توانید از بدون خطا بودن هسته سایت خود مطمئن باشید.
- سیستم های مدیریت محتوا از امنیت خوبی برخوردارند و جهانی بودن آنها باعث شده است که پشتیبانی خوبی را از نظر امنیتی داشته باشند.
- استفاده از این سیستم ها می تواند هزینه های طراحی سایت را برای شما به صورت چشمگیری کاهش دهد.
- با استفاده از سیستم مدیریت محتوا زمان طراحی سایت به شدت کم شده و در سریعترین زمان ممکن می توانید سایت خود را عملیاتی کنید.
- عموم سیستم های مدیریت محتوا یک پنل مدیریتی قوی را در اختیار شما قرار می دهند که می تواند کار مدیریت سایت و ساخت صفحات جدید را برای شما ساده کند.
- اکثر سیستم های مدیریت محتوا رابطه خوبی با موتور های جست و جو دارند و سئو فرندلی هستند.
این مزیت ها را می توان به عنوان مزایای کلی سیستم های مدیریت محتوا ارائه کرد و همانطور که می بینید اصلا هم کم مواردی نیستند، اما اگر بخواهیم منصفانه به قضیه نگاه کنیم لازم است در مورد اینکه ایرادات سیستم مدیریت محتوا چیست هم صحبت کنیم. در ادامه این موضوع را با هم بررسی خواهیم کرد.
معایب سیستم مدیریت محتوا چیست
در مورد پاسخ هایی که می توان به سوال معایب سیستم مدیریت محتوا چیست ارائه داد باید گفت که عمده آنها در مورد کاربرد های نادرستی است که بعضا از این سیستم ها گرفته می شود و با اصلاحات کلی می توان از آنها اجتناب کرد. اصلی ترین این موارد از این قرارند:
- معمولا سیستم های مدیریت محتوا برای سایت های پیچیده دچار مشکلات برنامه نویسی در بک اند می شوند.
- عموم این سیستم ها از نظر سرعت می توانند آسیب پذیر باشند و نیاز به بهینه سازی های مجزا دارند.
- هزینه نگهداری و میزبانی(هاست مناسب) برای سیستم های مدیریت محتوا بالا است.
- هر چند که استفاده از هسته این سیستم ها رایگان می باشد اما توسعه آنها می تواند هزینه داشته باشد.
همانطور که در این فهرست می توان دید، عموم معایبی که برای این سیستم ها ذکر می شود قابل رفع بوده و می توان گفت مزایایی که دارند بسیار بیشتر از معایب آنهاست. در ادامه در مورد اینکه ساختار اصلی سیستم مدیریت محتوا چیست بیشتر صحبت خواهیم کرد.
ساختار سیستم مدیریت محتوا چیست
تا اینجای کار کم و بیش در مورد اینکه روش عملکرد سیستم مدیریت محتوا چیست صحبت کرده ایم، اما این موضوع که ساختار اصلی و روش کاری آن به صورت تخصصی چطور است، موضوعی است که هنوز به آن نپرداخته ایم. هر چند این موضوع می تواند برای کاربران عادی و عموم کمی خسته کننده باشد، اما در صورتی که قصد دارید از این سیستم ها برای راه اندازی سایت خود استفاده کنید، لازم است اطلاعاتی را در مورد نحوه کار آنها داشته باشید.
در مورد اینکه ساختار عادی و عمومی سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت که بیشتر آنها از ساختاری سه لایه برای راه اندازی سیستم خود استفاده می کنند. این لایه ها از این قرارند:
لایه اول – هسته
اگر بخواهیم بگوییم هسته یا همان Core در سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت که اصلی ترین و مرکزی ترین بخش سیستم است که تمامی کارهای بک اند سایت را برای ما انجام می دهد. هر قابلیت کلی که از یک سایت اینترنتی انتظار می رود در هسته تعبیه شده است. اصلی ترین کارهای هسته از این قرارند:
- حفظ جامعیت و امنیت سایت
- کنترل کاربرانی که وارد سایت شده اند
- دریافت درخواست های کاربران و ارائه پاسخ مناسب به آنها
- واکشی اطلاعات از پایگاه داده
- در واقع این لایه هسته است که سایت ما را زنده نگه می دارد.
لایه دوم – قالب
قالب ها بخش بعدی سیستم مدیریت محتوا هستند و بخشی است که سیستم ما از حالت عمومی خارج شده و یک جهت دهی خاص را پیدا می کند. قالب در واقع مجموعه ای از کد ها است که روی هسته قرار می گیرد و یک ویژگی خاص را برای هسته به عنوان کار اصلی در نظر می گیرد. به طور مثال قالب های فروشگاهی می توانند هسته خام ما را به یک سایت فروشگاهی تبدیل کنند و یا قالب های سایت های خبری یک وبلاگ انتشار خبر از آن بسازند.
اگر بخواهیم بگوییم اهمیت این بخش از سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت که قالب عنصر تعیین کننده در کارکرد سیستم مدیریت محتوا است و عملکرد آن می تواند تاثیر مستقیم روی سایت شما داشته باشد. در صورتی که ایراداتی در خود قالب وجود داشته باشد و یا حتی شما قالب اشتباه را انتخاب کرده باشید چالش های زیادی با موارد متعددی مانند سرعت و امنیت خواهید داشت.
لایه سوم – افزونه ها
افزونه ها ویژگی ها و فیچر های کوچکی هستند که می توانند روی سایت شما پیاده سازی شوند و فارق از اینکه چه ویژگی هایی روی هسته و قالب برای شما فعال استف امکانات اضافی و مختلفی را به شما بدهند. افزونه ها اندازه های بزرگ و کوچکی دارند و گاهی می توانند کارهایی بزرگ مانند راه اندازی یک چت روم یا شبکه اجتماعی در سایت را انجام دهند و گاهی فقط یک وظیفه ساده مانند نمایش یک فهرست در ابتدای مقاله های وبلاگ را برعهده داشته باشند.
هر چند افزونه ها می توانند برای مشا معجزه کنند و تقریبا هیچ کاری نیست که نتوانید با آنها روی سایت مبتنی بر سیستم مدیریت محتوای خود انجام دهید، اما استفاده زیاد از افزونه ها می تواند سایت را با مشکلات متعددی مواجه سازد و در صورتی که شما بتوانید تعداد این افزونه ها را به حداقل برسانید و ویژگی هایی که نیاز دارید را با روش های دیگری پیاده سازی کنید، سیستم مدیریت محتوا برای شما عملکرد ایده آل خود را خواهد داشت.
انواع سیستم مدیریت محتوا چیست
اگر بخواهیم یک دسته بندی کلی برای سیستم های مدیریت محتوا انجام دهیم و بگوییم که انواع سیستم مدیریت محتوا چیست می توان گفت به صورت کلی ما دو دسته اصلی از سیستم های مدیریت محتوا را داریم:
- سیستم های چند منظوره
- سیستم های تک منظوره
در ادامه در مورد اینکه هر کدام از این دسته های سیستم مدیریت محتوا چیست صحبت خواهیم کرد.
سیستم های چند منظوره یا عمومی
در این سیستم ها ما با یک هسته قدرتمند سروکار داریم که می تواند کارهای یک سایت عمومی را انجام دهد و با استفاده از قالب و افزونه ها به کارایی مورد نظر ما تغییر می کند. به طور مثال می توان سیستم های مدیریت محتوای وردپرس و جوملا را نام برد. شما می توانید با استفاده از آنها سایت های فروشگاهی، آموزشی، خبری و اطلاع رسانی، دانلود سنتر ها و خلاصه هر قابلیتی که مد نظر دارید را بسازید
سیستم های تک منظوره یا تخصصی
در مورد اینکه این نوع سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت ما با سیستمی طرف هستیم که موضوع کاری آن از قبل مشخص شده و هشته سایت برای بهبود فعالیت ها در این حوزه تقویت شده است. این نوع از سیستم های مدیریت محتوا صرفا در حوزه کاری خود می توانند فعالیتی موثر داشته باشند و تغییر کاربری آنها شما را با مشکلات متعددی مواجه می سازد.
به عنوان نمونه می توان سیستم مدیریت محتوای پرستاشاپ را معرفی کرد که یک سیستم فروشگاهی است، یا سیستم دانشگاهی مودل که با زیر دسته LMS یا سیستم های مدیریت یادگیری شناخته می شود اشاره کرد.
معروف ترین سیستم های مدیریت محتوا کدامند
سیستم های مختلف و زیادی وجود دارند که شما می توانید برای راه اندازی سایت خود به سراغ آنها بروید. اما در صورتی که بخواهیم محبوبترین و معروفترین این سیستم ها را معرفی کنیم، می توانیم نمودار زیر را برای این منظور ارائه دهیم:
همانطور که مشاهده می کنید، سیستم مدیریت محتوای وردپرس در بالاترین رتبه قرار گرفته و باید گفت که نه تنها در سال 2023 بلکه سال های قبل نیز این برتری را داشته است. بعد از وردپرس سیستم های مدیریت محتوای دیگری مانند Shopify و WIX که البته امکان استفاده از آنها در ایران وجود ندارد، قرار گرفته اند. اسکوئر اسپیس، جوملا و دروپال نیز موراد بعدی هستند که امکانات خوب و قوی ای را در اختیار کاربران قرار می دهند اما برای استفاده از آنها لازم است که دانش برنامه نویسیی داشت و همین موضوع باعث شده است که وردپرس بتواند فاصله ای چنین زیاد را میان خود و رقبایی که دارد ایجاد نماید.(منبع آمار: meetanshi)
آیا با استفاده از سیستم مدیریت محتوا، نیاز به طراح سایت نخواهیم داشت؟
سوال مهمی که در ذهن خیلی از کاربران ایجاد می شود، این است که آیا با استفاده از یک سیستم مانند وردپرس که می توانیم بدون داشتن دانش برنامه نویسی و به صورت تقریبا رایگان یک سایت را راه اندازی کنیم، دیگر چه نیازی به این داریم که به سراغ یک طراح سایت برویم!؟ چرا خودمان سایتمان را راه اندازی نکنیم!؟
در اینجا باید گفت شما می توانید سایت را خودتان راه اندازی کنید، اما باید گفت اگر از پس تمامی ریزه کاری ها هم بر بیایید و آن را تکمیل کنید، احتمالا سایت شما یک سایت بدون بازدهی خواهد بود. مهمترین عنصر در سایت رعایت اصول تجربه کاربری است که طراحان آن را به صورت حرفه ای در سایت خود پیاده سازی می کنند و سایتی که فاقد این اصول باشد، بازدهی خوبی را از خود نداشته است.
اگر بخواهیم مثالی را در این مورد بزنیم، می توانیم به داروخانه ای اشاره کنیم که بدون نسخه به شما دارو می دهد، حالا شما ترجیح می دهید برای یک بیماری جدی خودتان برای خودتان نسخه بنویسید یا به سراغ دکتر می روید!؟ شاید برای گرفتن یک مسکن ساده و یک سردرد گذرا زحمت دکتر رفتن را بخود ندهید، اما وقتی چند روز از این درد بگذرد چه کار می کنید!؟
استفاده از خدمات طراحی سایت نیز مشابه همان خدمات تخصصی است که پزشک به شما ارائه می کند. کسی که در این حوزه تحصیل گرده، اصول را یاد گرفته و می تواند برای شما نسخه ای را تجویز کند که مطمئن باشید از آن نتیجه می گیرید.
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی این موضوع که سیستم مدیریت محتوا چیست و چه کاری را برای ما انجام می دهد پرداختیم و دیدیم که این سیستم ها در واقع هسته اولیه یک وبسایت هستند که می تواند با کمی تغییر و شخصی سازی تبدیل به سایت مورد نظر ما شود. انواع مختلفی از این سیستم ها وجود دارند که هر کدام مزایا و معایب خود را داشته و می توان گفت که تمامی نیاز های ما برای داشتن یک وبسایت را پوشش می دهند.
در مورد اینکه محبوب ترین سیستم مدیریت محتوا چیست باید گفت که وردپرس بیش از ده سال است این جایگاه را اشغال کرده است و فاصله زیادی را با رقبا گرفته است. شاید بعضی از برنامه نویسان مخالف استفاده از این سیستم ها باشند ولی باید گفت که سیستم مدیریت محتوا خود را در عمل ثابت کرده و امتحانش را پس داده است. پس میتواند یک گزینه ایده آل برای طراحی سایت باشد.