طراحی تجربه کاربری از آندست اصطلاحاتی است که هر کجا صحبت از مشتری مداری و بازدهی در فروش باشد ممکن است آن را شنیده باشید. البته باید گفت وقتی پای طراحی یک وبسایت در میان باشد، طراحی تجربه کاربری می تواند خود را بهتر و بیشتر نشان دهد و باید گفت که از نان شب هم واجب تر خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به بررسی این اصل مهم در طراحی بپردازیم و ببینیم که برای رسیدن به آن باید چه کارهایی را انجام دهیم.
تجربه کاربری چیست
قبل از اینکه بخواهیم در مورد طراحی تجربه کاربری و استفاده از آن در سایت و یا کسب و کار خود صحبت کنیم لازم است این موضوع که تجربه کاربری چیست را به صورت کامل بررسی کرده و بدانیم که اصلا داستان از چه قرار است. تجربه کاربری یا همان User Experience که با نام اختصاری UX نیز شناخته می شود، به نحوه تعامل یک کاربر با یک محصول، سیستم و یا سرویس گفته می شود که می تواند یک تعامل راضی کننده و خوب باشد که کاربر را به استفاده مجدد ترغیب کند و یا می تواند یک تعامل ناموفق بوده و کاربر را از استفاده مجدد دور کند.
پس اگر بخواهیم یک تعریف دقیق تر نسبت به این مفهوم بسیار مهم ارائه کنیم باید بگوییم به احساسی که کاربر از کار کردن با یک محصول(مانند احساس رانندگی با یک ماشین خاص)، سرویس(مانند خدماتی که در یک هتل یا رستوران به مشتری داده می شود) و یا سیستم کاری خاص(مانند یک وبسایت)، پیدا می کند، تجربه کاربری گفته می شود.
همانطور که دیدیم تجربه کاربری اصلی است که در همه حال می توان آن را مشاهده کرد و طراحی تجربه کاربری صرفا اقدامی نیست که مربوط به طراحی سایت یا برنامه های کامپیوتری باشد. با کمی فکر و تامل می توانید ببینید که شما در مورد هر چیزی که با آن سروکار داشته اید، از افراد و مکان ها گرفته تا محصولات فیزیکی و نرم افزاری همه و همه توانسته اند یک احساس را به عنوان تجربه کاربری در ذهن شما از خود باقی بگذارند. اکنون که دقیقا می دانیم تجربه کاربری چیست، نوبت به آن رسیده است که ببینیم در طراحی تجربه کاربری چه اتفاقی می افتد و می خواهیم به چه چیزی دست پیدا کنیم.
طراحی تجربه کاربری به چه معناست
با درک مفهوم تجربه کاربری و UX می توان گفت فرآیند طراحی تجربه کاربری به فرایندی گفته می شود که ما در آن تلاش می کنیم احساسی که به عنوان تجربه کاربری از سیستم یا محصول مورد نظر ما به کاربرانمان می رسد، احساسی خوب، و ترغیب کننده باشد.
شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که خروجی طراحی تجربه کاربری برای کار شما چیست و وقتی که شما فرایند طراحی تجربه کاربری را شروع کنید در آخر شما چه چیزی بدست خواهید آورد!؟ در جواب باید گفت بعد از اینکه طراحی تجربه کاربری برای کسب و کار ما انجام شود، شما یک رابط کاربری از طراحان خود تحویل خواهید گرفت که نیاز های کاربران شما در آن گنجانده شده است.
در صورتی که شما موفق نشوید این کار را انجام دهید با افت شدید از نظر بازدهی مواجه خواهید شد که می تواند به منزله تمام شدن کار باشد و تقریبا هر چه به دنبال آن بوده اید را از دست بدهید. در واقع باید گفت طراحی تجربه کاربری یکی از اصلی ترین و مهمترین مواردی است که برای داشتن یک کسب و کار موفق باید به آن توجه کرد.
اما چطور می توانیم این کار را برای کاربران خود انجام دهیم!؟ برای این منظور لازم است که یک اندازه گیری دقیق را برای کسب و کار مورد نظر پیاده سازی کنیم و معیار های مختلفی را در نظر بگیریم. روش ها و متد های مختلفی وجود دارند که می توانند در پیدا کردن یک درک صحیح از تجربه کاربری خاص برای یک محصول به ما کمک کنند، اما بهترین کاری که می توانید انجام دهید آن است که از خود سوالاتی را در مورد کاربران تان بپرسید.
سوالاتی که می توانند بهترین نتیجه را برای شما فراهم کنند و اطلاعات جامع تری را در اختیار ما قرار دهند از این قرارند:
کاربران به چه چیز هایی نیاز دارند؟
اولین سوالی که برای درک طراحی تجربه کاربری به صورت مفید نیاز داریم این است که بدانیم کاربران از ما چه میخواهند و نیاز اصلی آنها چیست، در خیلی از مواقع طراحی محصول یا سیستم به صورتی انجام میگیرد که ممکن است خواست نیاز اصلی کاربران به حاشیه برده شود.
به طور مثال در سایت های فروشگاهی کاربران نیاز دارند بتوانند محصولاتی که می خواهند را در بین سایرین جست و جو کرده و به فرض آنها را از نظر قیمتی مقایسه کنند. اگر شما تمرکز خود را روی درست کردن سایتی بگذارید که صرفا ظاهری خیره کننده داشته باشد و فیلتر کردن نوع محصول و قیمت ها در آن در نظر گرفته نشده باشد، از نظر تجربه کاربری ضعیف خواهد بود.
ارزش های آنها چیست؟
تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چه چیزی برای کاربران شما مهم است!؟ ارزش های آنها وقتی به سراغ شما می آیند چیست!؟
ارزش هایی که کاربران شما دارند یکی از مهمترین چیز هایی است که باید برای طراحی تجربه کاربری در نظر داشته باشید. به عنوان مثال یک سیستم دانشگاهی که کار اصلی آن رزرو غذا برای دانشجویان یا کارمندان یک سازمان است را در نظر بگیرید! ارزش ها در اینجا چیست!؟
می توان گفت در این سیستم سرعت و راحتی کارکرد مهمترین چیزی باشد که کاربران نیاز دارند. در واقع کسی قرار نیست وقت زیادی را در این سایت بگذراند و تنها کاری که لازم است انجام دهد انتخاب تنوع غذا و شارژ حساب کاربری است. پس نیازی هم ندارد با یک سیستم سنگین گرافیکی که افت سرعت پیدا کرده است یا یک سیستم امنیتی سنگین که مراحل ورود و لاگین به آن به صورت دو مرحله ای است کار کند!
حال همین موضوع امنیت می تواند برای یک سیستم اتوماسیون اداری یک ارزش بسیار بالا داشته باشد! اما اگر آن را روی سیستم رزرو غذا پیاده سازی کنید، کاربران با آن راحت نخواهند بود. پس باید در مورد کاربرد های خاص ارزش هایی که کاربران دارند را در نظر بگیرید!
توانایی آنها در چه حدی است؟
آیا کاربر شما می تواند از آنچه که ساخته اید استفاده کند!؟ این سوال می تواند برای طراحی تجربه کاربری در نرم افزار ها و برنامه های کامپیوتری یکی از مهمترین و اصلی ترین سوالاتی باشد که پیش می آید! در واقع در اینجا به سادگی و یا پیچیدگی سیستم کاری ای که شما در پیش گرفته اید اشاره دارد. آیا کاربران با کار کردن در سیستم شما راحت خواهند بود و یا بعد از تمام شدن کارشان با آن از اینکه دوباره مجبور نیستند از آن استفاده کنند خوشحال خواهند شد! و یا در اتفاقی بدتر آن را با یک نمونه ساده تر و بهتر جایگزین می کنند که این مورد می تواند به معنای شکست کامل یک کسب و کار باشد.
آنها چه محدودیت هایی دارند؟
یکی دیگر از موارد مهم که باید در نظر داشته باشید این است که کاربران شما چه محدودیت هایی دارند و ممکن است در چه مواردی به مشکل بخورند. به عنوان مثال طراحی سیستم کامپیوتری و یا برنامه ای که کاربران آن رده سنی بالای 50 سال را دارند با برنامه ای که دانشجویان و دانش آموزان با میانگین سنی 13 تا 30 سال از آن استفاده می کنند بسیار متفاوت خواهد بود.
افرادی با سن بالا عموما در کار کردن با منوهای پیشرفته به مشکل می خورند و ترجیح بر این است که همه چیز دم دست آنها باشد. اما همین منو ها می تواند برای رنج سنی نوجوان و جوان یک مزیت به حساب بیاید و آنها را دوست داشته باشند.
وقتی که شما تمامی این سوال ها را از خود بپرسید و جواب آنها را پیدا کنید تازه می توانید به درکی خوب از طراحی تجربه کاربری برای سرویس یا محصولی که می خواهید ارائه کنید برسید. البته باید گفت درک تمامی این موارد برای پروژه های مختلف کار ساده ای نیست و پیدا کردن جواب آنها می تواند به اقدامات میدانی نیاز داشته باشد و ممکن است تا چند ماه طول بکشد!
بعد از همه این موارد نوبت به طراحی تجربه کاربری به صورت عملی خواهد رسید که مراحل آن را در ادامه با هم دنبال خواهیم کرد.
روند طراحی تجربه کاربری چیست
در این بخش قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که طراحی تجربه کاربری چطور انجام می شود و برای اینکه بتوانیم به صورت اصولی و صحیح تجربه کاربری سایت و یا برنامه خود را بهبود دهیم، باید چه مراحلی را طی کنیم را بررسی کنیم. به طور کلی می توان گفت که کار طراحی تجربه کاربری در چهار سطح اصلی انجام میگیرد که بسته به نوع سیستمی که طراحی تجربه کاربری برای آن انجام می شود، اندازه مراحل نیز می تواند متغیر باشد و هر کدام از آنها از چند روز تا چند هفته به طول بینجامد.
این مراحل از این قرارند:
سطح اول – تحقیق و بررسی
سوال هایی که در بخش های قبلی گفتیم باید از خود بپرسیم را به خاطر دارید!؟ در این مرحله قرار است تمامی آن سوال ها به صورت دقیق تر و با هدف پروژه ای خاص دنبال شود تا بتوان نتیجه گیری کرد که به چه چیزی نیاز داریم. در واقع باید گفت در طراحی تجربه کاربری مهمترین سطح اینجاست که طراح در آن درک می کند که با چه افرادی طرف هست و باید چه سیستمی را طراحی کند که نیاز های آنها را پوشش دهد.
سطح دوم – ارائه مفهوم و طرح اولیه
بعد از تحقیق و تحلیل نتایج طراحان یک طرح اولیه را از سیستمی که باید داشته باشیم ارائه می دهند/، عموما این طرح اولیه پیاده نمی شود و صرفا به صورت نمایی از پروژه ما خواهد بود که باز هم مورد بررسی قرار می گیرد و مواردی که می تواند باعث بهوبد در آن شود در نظر گرفته خواهد شد. همینطور ممکن است کارفرما در اینجا نظرات خود را ارائه داده و تغییراتی که مخالف با اصول طراحی تجربه کاربری نباشند روی آن اعمال می شود.
سطح سوم – پیاده سازی
در اینجا ما با دو حالت سروکار داریم، حالت اول اینکه در حال حاضر یک سایت یا سیستم وجود دارد که ما طراحی را برای آن انجام داده ایم، و در حالت دوم کلا از پایه در حال طراحی هستیم. در حالت اول لازم است سیستم فعلی بر اساس طراحی تجربه کاربری تغییر یافته و تبدیل به سیستم جدیدی شود. اینجا کار می تواند با مشکلاتی همراه باشد اما در حالت دوم که از صفر همه چیز ساخته می شود، این مشکلات کمتر بوده و طراحان رابط کاربری دقیقا می دانند که باید چطور پیش بروند و چه چیزی را می خواهند پیاده سازی کنند.
سطح چهارم – تست و رسیدن به طرح نهایی
بعد از اینکه رابط کاربری بر اساس طراحی تجربه کاربری ساخته و پیاده سازی شد و کاربران به سراغ آن رفتند وظیفه طراحان این است که کار خود را یک بار بررسی کرده و ببینند که آیا نتایجی که انتظار داشته اند را می توانند از طراحی تجربه کاربری خود بگیرند یا نیاز است که تغییراتی در ان اعمال شود. در مورد طراحی تجربه کاربری باید گفت که ما با روندی تکرار شونده و چرخشی طرف هستیم که می تواند به صورت مستمر در حال آپدیت و بهبود باشد.
تفاوت طراحی تجربه کاربری و رابط کاربری
طراحی تجربه کاربری و همینطور طراحی رابط کاربری دو اصطلاحی است که معمولا با هم مورد استفاده قرار می گیرد و از آنجا که در اصطلاح و تلفظ به هم نزدیک هستند، و زمینه کاری آنها نیز به هم نزدیک است، خیلی از افراد ممکن است که این دو مقوله را با هم اشتباه بگیرند. اما باید گفت که تفاوت های زیادی بین این دو عنصر وجود دارد و به طور کلی از هم جدا هستند.
طراحی تجربه کاربری با توجه به تعاریفی که تا به اینجای کار از آن ارائه دادیم، در واقع احساسی است که کاربر از کار کردن با سیستم ما بدست خواهد آورد و در آن سعی می کنیم کاربر با سیستم ما راحت باشد و نیاز های آن را در نظر میگیریم، اما رابط کاربری بخشی از برنامه است که کاربر با آن کار می کند و بیشتر جنبه تخصصی از نظر ساخت دارد تا در نظر گرفتن ویژگی های روانشناختی. در واقع می توان گفت که رابط کاربری بخش فیزیکی ماجرا است که بر اساس طراحی تجربه کاربری ساخته شده و جنبه های تکنیکی ماجرا را در بر می گیرد. در تصویر زیر می توانید به وضوح تفاوت های طراحی تجربه کاربری و طراحی رابط کاربری را مشاهده کنید:
همینطور باید در نظر داشت که طراحی تجربه کاربری به صورت حرفه ای باعث طراحی رابط کاربری حرفه ای نخواهد بود و از طرفی طراحی رابط کاربری خوب و زیبا که ما آن را بپسندیم، نمایانگر طراحی تجربه کاربری خوب و کاربر پسند نیست. تصویر زیر می تواند به صورت عملی این موضوع را به ما نشان دهد:
پس باید به مرز بین این دو المان دقت کرد و در به کارگیری حرفه ای هر کدام از آنها دقت نظر داشت. در خیلی از مواقع ممکن است شما سیستم هایی را مانند سایت ساز ها ببینید که به شما امکان ساخت صفحاتی زیبا و حرفه ای را می دهند، اما باید گفت وقتی خودتان بدون داشتن دانش طراحی تجربه کاربری بخواهید صفحه ای از سایت را طراحی کنید، اتفاقی که در بالا می بینید، برای شما خواهد افتاد، پس بهتر است از خدمات طراحان حرفه ای برای کسب و کار خود استفاده کنید تا در ادامه فرایند کارتان با مشکل مواجه نشوید.
در صورتی که به دنبال طراحی تجربه کاربری حرفه ای برای وبسایت خود می گردید، ما می توانیم به شما در این خصوص کمک کنیم، می توانید با بررسی صفحه طراحی سایت به بهترین سرویس هایی که در این خصوص وجود دارد دسترسی داشته باشید. البته ثبت یک درخواست تماس از طرف شما هم خالی از لطف نخواهد بود و می توانیم در این خصوص کمی با هم گپ بزنیم و ببینیم که داستان از چه قرار است.
نتیجه گیری
طراحی تجربه کاربری موضوعی بود که در این مقاله آن را با هم بررسی کردیم و دیدیم که وقتی صحبت از طراحی UX در میان باشد با جه مواردی رو. به رو هستیم و تا چه اندازه می تواند برای ما مهم باشد. در واقع این مورد تعیین کننده این است که کاربران بعد از یک بار استفاده از سایت و یا سیستم ما باز هم تمایل به استفاده از آن را خواهند داشت و به سراغ ما می آیند و یا ترجیح می دهند که به سراغ رقبای ما بروند.
طراحی تجربه کاربری نه تنها در وب و اینترنت بلکه در برخورد های میان شما و مشتریانتان و روند کاری فیزیکی یکم کسب و کار نیز می تواند وجود داشته باشد و در صورتی که اصلاح نشود و به آن توجه نشود، می تواند مهمترین دلیل شکست یک کسب و کار تلقی شود. همینطور استفاده صحیح و به کارگیری نکات مربوط به آن می تواند یک کسب و کار را به قله های موفقیت برساند.